Tứ Thánh Đế Trong Kinh Vô Lượng Thọ

(Trích trong Bài giảng Kinh Vô Lượng Thọ VLT – 100 – Phẩm 30 Bồ-tát Tu Trì

Giảng giải: Thầy Thích Thiện Trang

Giảng ngày: 18.09.2021 – VLT 100)

Kinh Vô Lượng Thọ có khổ đế. Tập đế là gì? Là phiền não, trong Kinh Vô Lượng Thọ có nói, phẩm 33 đến 37 nói đến những nỗi khổ trong cõi Ta Bà của chúng ta. Đó là khổ đế và tập đế. Nhưng chỉ nói khổ và nguyên nhân khổ mà không chỉ cho chúng ta niềm vui, không chỉ cho người ta con đường giải thoát thì thiếu. Cho nên tiếp theo là diệt đế. Diệt đế là niềm vui sau khi diệt hết các phiền não, đạt đến cảnh vui. Trong Kinh Vô Lượng Thọ, diệt đế là gì? Ở đây đang nói thiện tri tập diệt. Kinh Vô Lượng Thọ tuyệt vời, phương pháp diệt khổ là đạo đế. Đạo đế của Kinh Vô Lượng Thọ là vãng sanh Tây Phương Cực Lạc. Vãng sanh Tây Phương Cực Lạc là đạo đế, cho nên Kinh này quá tuyệt vời. Trong các phương pháp đạo đế, phương pháp tuyệt vời đó là niệm Phật vãng sanh. Và trong các diệt đế chứng A-la-hán cũng không bằng diệt đế của Kinh Vô Lượng Thọ. Diệt đế của Kinh Vô Lượng Thọ là niềm vui vãng sanh Tây Phương Cực Lạc, Bồ-tát Tây Phương Cực Lạc có đầy đủ niềm vui, thần thông tự tại. Về đó ưu đãi giống như Đẳng-giác Bồ-tát, giống như Bát-địa Bồ-tát. Quý vị thấy đó mới là diệt đế tuyệt vời. Ai nói Kinh Vô Lượng Thọ không có tập đế, diệt đế, đọc lại chỗ này nha! Khéo biết được âm thanh phương tiện để mà giảng về khổ đế, tập đế, diệt đế và đạo đế. Đạo đế của Kinh Vô Lượng Thọ là niệm Phật vãng sanh. Đạo là con đường, là phương pháp. Phương pháp niệm Phật vãng sanh Tây Phương Cực Lạc là đạo đế thù thắng số một.

Bây giờ rất nhiều người tu Nam truyền. Thiện Trang thấy ở gần đây cũng có vị Thầy giảng kinh Nam truyền, Thiện Trang thấy đăng bài giảng cũng có một số người nghe. Họ cũng tu đã nhiều đời Nam truyền, tu Thiền vipassana, bây giờ chứng được quả nào chưa? Nếu chưa chứng quả nào thì con đường diệt đế đạo đế đó chưa đạt, tu chưa tới. Nếu chứng sơ quả Tu-đà-hoàn cũng chưa thấy đâu, mà nếu chứng được so với quả Bồ-tát Tây Phương Cực Lạc thì ăn thua gì đâu. Trong khi đó một người niệm Phật vãng sanh về Tây Phương Cực Lạc gọi là đốn tề Bổ xứ, đốn là nhanh chóng, tề là ngang bằng, bổ xứ là Bổ xứ Bồ-tát. Coi như ngang với Bổ xứ Bồ-tát.

Diệt đế ở Kinh Vô Lượng Thọ mới là diệt đế số một, trong tất cả các diệt đế mà trong cả cuộc đời đức Phật Thích Ca Mâu Ni thuyết. Đạo đế cũng vậy, điều này tuyệt vời nhất.

Và nếu nói Khổ đế, Kinh này Kinh Đại thừa không cần nói nhiều, nói ít ít thôi. Nào là “độc sanh, độc tử, độc khứ, độc lai“. Thiện Trang phân tách câu này: „nhân tại ái dục chi trung, độc sanh, độc tử, độc khứ, độc lai“, „khổ lạc tự đương, vô thùy đại giả“, hai đoạn ghép vô.

Nhân tại ái dục chi trung đó là nguyên nhân của khổ, con người vì ở trong vòng ái dục, đó là Tập đế. Độc sanh, độc tử là sanh một mình tử một mình. Độc khứ độc lai là đến một mình, đi một mình. Khổ lạc tự đương, vô thùy đại giả tức là khổ vui tự mình chịu, không ai thay thế, đó là khổ đế. Kinh Vô Lượng Thọ có tập đế, khổ đế đàng hoàng. Làm gì có vị nói người học Đại thừa không học mấy thứ này. Đó là mấy người dốt mới nói vậy thôi. Chúng ta học đầy đủ Tứ thánh đế ở đây. Thậm chí hai đế sau mới thù thắng. Đạo đế là niệm Phật vãng sanh, một đời viên mãn thành Phật. Đó là đạo đế tuyệt vời nhất.

Còn Diệt đế cũng tuyệt vời nhất. Vì Tây Phương Cực Lạc là thế giới tốt đẹp nhất. Vì chưa cần chứng quả, quý vịvề đó đới nghiệp vãng sanh là được rồi. Đốn tề bổ xứ là ngang bằng với bậc Bổ xứ Bồ-tát rồi, nhanh chóng ngang bằng luôn. Theo Kinh Quán Vô Lượng Thọ, dở dở 12 kiếp là hoa khai kiến Phật ngộ vô sanh rồi. Còn ở đây quý vị thấy tu bao nhiêu kiếp? Quý vị tu đi, tu đã đời cũng chưa được quả vị nào. Trong quyển Luật Học Tinh Yếu của Hòa thượng Giới Nghiêm, ngài nói tu hành cõi này phải tu ba kiếp, mười kiếp cho đến ngàn kiếp, vạn kiếp, mới có thể chứng được Thập tín Bồ-tát, Thập tín vị. Hay nói cách khác phải tu đến ít nhất 1000 kiếp, tu lâu như vậy mới được Sơ tín, Nhị tín … Thập tín. 1000 kiếp mới đặt trọn vẹn niềm tin đối với Phật pháp, đối với Tam Bảo. Niềm tin khi không còn thoái chuyển đối với Phật Pháp Tăng và vô được Thập tín Bồ-tát.

Hòa thượng chú giải:

(2) 善知集滅音聲方便:

“集滅”是苦、集、滅、道四諦中的集、滅二諦。

１、苦諦│是說明人生多苦的真理。

２、集諦│集是集起的意思，這是說明人生痛苦的原因。

３、滅諦│是說明成佛才能滅除一切苦難，人生最究竟圓滿的歸宿。

４、道諦│是說明達到圓滿成佛的方法。這四諦包括盡世出世間兩重因果，集是世間諸法的因緣，苦是世間諸法的果報。道是超出世間的因緣。滅是超出世間的果證。

“善知集滅”就是徹底明瞭世出世間的因果、事理。

“音聲方便”說明四諦的教法是諸佛的善巧方便而說的。

(2) Thiện tri tập diệt âm thanh phương tiện (Giỏi biết âm thanh phương tiện của tập đế và đạo đế):

+ “Tập diệt”: là nhị đế tập, diệt trong tứ đế: khổ, tập, diệt, đạo.

Tức là tập diệt là tập đế và diệt đế trong tứ đế khổ, tập, diệt, đạo

1. Khổ đế: là nói rõ chân lý đời người nhiều khổ.

2. Tập đế: Ý nghĩa của Tập là tập khởi (nhóm lại khởi lên), đây là nói rõ về nguyên nhân đau khổ của đời người.

3. Diệt đế: Là nói rõ thành Phật mới có diệt trừ được tất cả khổ nạn, chốn trở về rốt ráo viên mãn nhất của đời người.

Đây chính là câu nói: “Học Phật là sự hưởng thụ tối cao của đời người“. Diệt đế chúng ta có thể đổi nói câu này. Nói cho người đời nay dễ hiểu là học Phật là sự hưởng thụ tối cao của đời người. Tối cao là quý vị sẽ thành Phật, đó là rốt ráo viên mãn. Quý vị nói như vậy thì người đời nay dễ hiểu hơn, nói diệt đế họ không hiểu. Như vậy là quý vị đã “thiện tri tập diệt, âm thanh phương tiện“. Quý vị sẽ khéo nói những âm thanh về khổ đế, tập đế, diệt đế và đạo đế này cho chúng sanh nghe. Tức là mình phải chuyển đổi ngôn ngữ. Thay vì mình nói những lời trong kinh như khổ đế, diệt đế là niềm vui có được sau khi diệt hết tất cả những nỗi khổ. Nói như vậy người ta cũng hiểu, nhưng nói theo cách này “Học Phật là sự hưởng thụ tối cao của đời người“, tối cao nhất là thành Phật. Cho nên niệm Phật thành Phật là sự hưởng thụ tối cao của đời người.

4. Đạo đế: Là nói rõ phương pháp đạt đến viên mãn thành Phật.

Bốn Đế này bao gồm hết hai loại nhân quả thế gian và xuất thế gian, Tập là nhân duyên của các pháp thế gian, Khổ là quả báo của các pháp thế gian. Đạo là nhân duyên của thoát khỏi thế gian, Diệt là quả chứng của siêu thoát thế gian.

Bốn đế này thực ra là nói trên phạm trù nhân quả. Nhân khổ của thế gian là Tập, quả khổ là bây giờ mình phải nhận lấy nhưng nỗi khổ đó. Đó gọi là khổ đế, là quả khổ. Đạo là con đường thoát khỏi thế gian, phải nương theo một con đường, một phương pháp gọi là đạo đế. Giống như chúng ta niệm Phật, trì giới mà vãng sanh, đó là nhân duyên để thoát khỏi thế gian. Đó là nhân. Quả chính là diệt đế, chứng quả siêu thoát thế gian. Đói với chúng ta là vãng sanh Tây Phương Cực Lạc. Hòa thượng chú giải tiếp:

+ “Thiện tri Tập Diệt” chính là triệt để hiểu rõ nhân quả, sự lý của thế gian và xuất thế gian.

Thiện tri tập diệt là Bồ-tát ở Tây Phương Cực Lạc, các ngài hiểu rõ triệt để được nhân quả về thế gian và xuất thế gian. Hiểu rõ nhân quả sự lý, lúc nào cũng bám theo cấu trúc nhân quả sự lý. Còn nếu nói sâu nữa là tánh tướng. Phải hiểu rõ được như vậy, thế gian và xuất thế gian. Ở thế gian vì sao khổ? Quý vị bây giờ biết vì sao mình khổ chưa? Học đã đời rồi bây giờ hỏi lại một câu trong Tập đế. Bây giờ quý vị biết vi sao mình khổ hay chưa? Cô Lưu Tố Vân khi nghe câu đó cô rất để ý. Hòa thượng trả lời rất đơn giản ngắn gọn một câu, không nói nhiều, chính là nói Tập đế một cách ngắn gọn. Vì mê hoặc điên đảo cho nên mới khổ. Thế nào là mê hoặc điên đảo, chính là có tham, sân, si, mạn, nghi. Đem giả cho là thật. Nói chung là mười loại phiền não, mười loại kiết sử đó. Đó là nỗi khổ của chúng ta, nói đơn giản là bị điên đảo, đem giả coi là thật. Thế gian là giả mà mình cho là thật. Tình yêu vợ chồng, hồi xưa yêu nhau, mình tưởng đó là thật, cho nên bám theo, cố gắng làm đơn xin kết hôn. Sau một thời gian ngán quá, khổ quá, vì sao? Thế gian vô thường, tình cảm cũng vô thường. Lúc trước như vậy, nhưng một thời gian sau đổi rồi, đâu có đứng yên đâu. Đó là giả mà quý vị cho là thật, quý vị khổ thôi. Rồi sao nữa? Sống đời có sống được 100 năm đâu, sống được mấy chục năm rồi cũng già, sức khỏe yếu, bệnh, chết, thì tất nhiên phải khổ thôi. Những thứ đó gọi là giả, không thiệt, mình bám vào mình coi đó là thật. Bám vào cái giả thì phải khổ thôi. Đó gọi là điên đảo, gọi là mê hoặc. Cho nên người giác ngộ thì không đắm chấp vào những cái đó. Vẫn nương vào cái giả, nhưng nương giả để tu chân, mượn giả để tu thiệt. Chúng ta mượn giả để về Tây Phương Cực Lạc. Thân này không phải không cần. Gia đình không phải không cần, không phải bỏ hết gia đình. Vẫn ở trong gia đình, vẫn là một người chồng, một người con, một người vợ tốt. Vẫn là một người làm công việc thế gian. Và ta vẫn chí nguyện cầu Tịnh Độ. Đó mới là giác ngộ. Cho nên quý vị biết ở đây là thiện tri Tập Diệt âm thanh phương tiện. Bây giờ mình hiểu được nhân quả sự lý của khổ thế gian, và nhân quả sự lý của sự thoát khổ thế gian. Nói đơn giản như vậy.

Tiếp theo Hòa thượng chú giải chữ

+ Âm thanh phương tiện: nói rõ giáo pháp tứ đế là do chư Phật thiện xảo phương tiện mà nói.

Tức là thật ra Phật không muốn nói tứ đế đâu. Phật chỉ muốn chỉ con đường Nhấtthừa thành Phật thôi. Nhưng bây giờ Phật phải nói phương tiện chút. Nào là thế gian khổ, nào là nguyên nhân của khổ v.v… Nói đủ hết các loại, đó là phương tiện thiện xảo, chúng ta thấy mà thôi. Nếu mà tu rốt ráo như Kinh Bát Nhã nói: “Nhất thiết pháp, vô sở hữu, tất cánh không, bất khả đắc“. Quý vị hiểu được tất cả pháp không là được rồi, là quý vị thành công, không khởi tâm, không động niệm, không phân biệt, chấp trước gì hết là xong. Là ra khỏi sanh tử luân hồi, thành Phật luôn. Nhưng mà chúng ta làm không nổi. Không nổi thì đành phải tu từ từ, tu chậm chậm. Phật nói phương tiện. Như trong Kinh Vô Lượng Thọ nói sanh là khổ, già là khổ, bệnh là khổ, chết rất là đau khổ, hôi thối bất tịnh. Đó là nói Khổ đế cho chúng ta. Đó là phương tiện mà thôi. Phật nói, trong cảnh giới của Phật Bồ-tát không thấy đó là khổ. Các ngài vào trong sanh tử, thân muốn đau cho nó đau, không ảnh hưởng gì hết, thân tâm thoải mái. Không dính vô đó lấy gì đau. Ai đau? Vì có ngã nên mới có đau. Không có ngã thì không có đau. Chết cũng không sao, ta muốn đi về đâu ta đi. Nên không có, thật tế không có. Chỉ có pháp Nhấtthừa, không hai cũng không ba, là Phật phương tiện thuyết. Nhưng ở đây phải nói phương tiện vì chúng ta kém quá, yếu quá, cho nên phải nói từ từ. Đây là mình hiểu như thế. Thiện tri Tập Diệt âm thanh phương tiện, nghĩa là những lời này chỉ là phương tiện của Phật tuyết mà thôi, chưa phải cứu cánh. Phật muốn nói một pháp cứu cánh đó là Nhấtthừa viên mãn, một đời thành Phật. Chỉ cần một câu niệm Phật, nếu con tin, chỉ cần một câu niệm Phật như ngài Hải Hiền là thành công. Nhưng bây giờ tại vì chúng sanh mê muội đủ thứ quá, cho nên ta phải nói thế gian này là giả, là khổ, nguyên nhân của khổ, nói đủ các loại một hồi mới phát tâm tu. Cho nên đều là phương tiện thôi. Tất nhiên chúng ta phải có phương tiện đó. Nếu không có phương tiện, nói rốt ráo, nói Tây Phương Cực Lạc vui lắm, nhưng không nói khổ Ta Bà ai chịu tu, đúng không? Bây giờ coi thấy khổ chưa, khổ rồi, phát tâm tu.

Hoan nghênh phổ biến và chia sẻ